Giỏi ngoại ngữ - Liệu đã đủ để dịch sách?

 Thời gian trước, mình có nhu cầu tìm vài bạn dịch sách tiếng Trung nên có đăng thông tin trên một nhóm. Lần ấy cũng có nhiều bạn trẻ, giỏi, nhắn tin hỏi công việc. 

Mình biết là việc đang cần nên có ghi chú là hiện chỉ trao đổi với các bạn đã có kinh nghiệm, đã từng dịch sách, có sách dịch phát hành trên thị trường rồi, vì mình không có thời gian để đào tạo hay cho các bạn ‘thử’. 

Tuy nhiên, cũng có một số bạn rất kiên trì, nói là gửi bài dịch thử. Mình cũng nói là phần này bên mình không có chi phí trả cho dịch thử, nếu muốn mình vẫn gửi chỉ một đoạn ngắn thôi, để bạn dịch xem thế nào là có thể đánh giá sơ bộ. 

Mấy ngày sau, bạn gửi lại, dù bạn giới thiệu là từng du học, công việc hiện tại cũng liên quan đến tiếng Hoa, nhưng khi nhận bản dịch thì mình chỉ dám nhận xét: chưa phù hợp. Thật ra, bạn không phải dịch quá tệ, nhưng có điều các bạn không hiểu là, dịch sách không có nghĩa là bạn dịch câu sang câu, chữ sang chữ, mà còn truyền tải cảm xúc, ngữ cảnh, văn hóa… sao cho ngôn ngữ dịch gần gũi nhất có thể. 

Nên nhân tiện, mình cũng chia sẻ vài dòng với các bạn mới, để dịch một văn bản, đặc biệt là sách, ngoài chuyện bạn giỏi ngoại ngữ, bạn đọc hiểu đó nhưng diễn đạt ra sao thì bạn phải giỏi cả ngôn ngữ mà bạn muốn dịch sang (ở đây là tiếng Việt), bạn phải đọc nhiều để hiểu về văn hóa, lịch sử, cách dùng từ tùy ngữ cảnh sao cho phù hợp, từ ngữ thể hiện cảm xúc tùy hoàn cảnh… Nên vấn đề tự rèn luyện phải có tinh thần cao. 

Làm sao để tích lũy kinh nghiệm khi không ai thuê, không ai hướng dẫn bạn biết dịch là như nào? 

Câu trả lời là tự rèn luyện một cách thông minh. Đó là bạn có thể đọc báo, đọc sách rồi tự dịch ra. Rèn mỗi ngày, tự mình dịch tự mình đọc để chỉnh sửa. Thêm một cách vô cùng hữu hiệu mà mình từng áp dụng, thậm chí nếu thành công thì nó còn cho bạn ghi dấu ấn vào kinh nghiệm nổi bật luôn. Đó là hãy dịch rồi gửi báo, tạp chí. 

Hãy đọc báo mạng, đọc tạp chí, xem mình có thích thú với chuyên mục nào không, hoặc trang báo đó có chuyên mục nào phù hợp thì mình chọn tìm trên báo nước ngoài chuyên mục tương tự, chọn bài phù hợp mà bạn đọc Việt Nam có thể quan tâm và dịch. Dịch xong gửi báo. Nếu bài đạt hoặc bài chưa đạt nhưng là bài hay, vấn đề bạn đọc đang quan tâm thì bạn có thể được biên tập viên trao đổi, giúp chỉnh sửa cho phù hợp. Như vậy bạn sẽ học dần qua từng bài được hiệu chỉnh ấy. 

Mình còn nhớ thời cộng tác dịch bài cho tạp chí Mốt Cuộc Sống những năm 201x. nhờ ban biên tập chỉnh sửa, hướng dẫn đã cho mình kinh nghiệm nhiều, không những vậy, bài đăng còn có nhuận bút gần cả triệu đồng 1 bài. Dần dần mình trở thành cây bút của chuyên mục trong tạp chí (dù vẫn là dạng cộng tác viên), sau này đi xin việc là có thành tích để ghi vào CV kinh nghiệm. Cũng nhờ đó, thời gian sau mình cũng đi ứng tuyển dịch sách và cũng nhận được khá nhiều lời mời, dịch cũng dược kha khá sách. 

Đừng đợi ai thuê mới làm, không ai trả lương cho bạn để rồi dạy bạn kinh nghiệm cả. Tất cả tự thân. Bên mình vẫn đang tuyển các bạn dịch tiếng Trung, nếu tự tin thì có thể liên hệ mình hoặc bạn chưa có kinh nghiệm thì hãy gửi vài bản bạn dịch, mình sẽ đọc và góp ý nếu bạn thể hiện thiện chí muốn biết.